LTS: Vừa qua, Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam có loạt bài viết thông tin về công tác kiểm định chất lượng giáo dục đại học
trong đó nêu rõ những kết quả cũng như một số vướng mắc cần được tháo
gỡ về văn bản pháp luật để công tác kiểm định được thông suốt, đạt hiệu
quả.
Được biết, trong thời gian tới, nhiệm vụ của toàn ngành giáo dục
nhất là giáo dục đại học và công tác bảo đảm và kiểm định chất lượng
giáo dục nói riêng đang được đặt ra hết sức nặng nề, đó là tăng cường
hiệu quả quản lý nhà nước trong bối cảnh phát huy tự chủ, tự chịu trách
nhiệm và giải trình của các cơ sở giáo dục đại học và việc thực hiện có
hiệu quả Chương trình phát triển hệ thống bảo đảm và kiểm định chất
lượng giáo dục đối với giáo dục đại học và cao đẳng sư phạm giai đoạn
2022-2030 ban hành kèm theo Quyết định số 78/QĐ-TTg ngày 14/01/2022 của
Thủ tướng Chính phủ.
Với mong muốn hiểu rõ hơn về những định hướng hoàn thiện văn bản
pháp luật và tăng cường công tác quản lý nhà nước cho công tác bảo đảm
và kiểm định chất lượng giáo dục đại học trong thời gian tới và cần
hướng đến hội nhập quốc tế nhanh hơn, Tạp chí có cuộc trao đổi với Giáo
sư Huỳnh Văn Chương - Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ Giáo dục và
Đào tạo). PV: Thời gian qua, việc Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành 2 thông tư
(Thông tư 14/2022/TT-BGDĐT quy định về kiểm định viên giáo dục đại học
và cao đẳng sư phạm và Thông tư 13/2023/TT-BGDĐT quy định việc giám sát,
đánh giá tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục đại học và cao đẳng sư
phạm) được nhiều chuyên gia đánh giá cao. Thưa Cục trưởng, phải chăng
đây là bước đột phá về đánh giá, giám sát nhằm tăng chất lượng kiểm định
viên trong nước? Giáo sư Huỳnh Văn Chương: Hiện nay, hệ thống văn bản pháp luật để
các Trung tâm kiểm định chất lượng giáo dục trong nước thực hiện công
tác đánh giá ngoài và thực hiện quy trình công nhận đạt chuẩn chất lượng
cơ bản đã hoàn thiện cho cả đánh giá ngoài cơ sở giáo dục và chương
trình đào tạo. Tuy nhiên để tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với
các Trung tâm kiểm định chất lượng giáo dục cũng như bình đẳng như các
cơ sở giáo dục đại học được các Trung tâm kiểm định, cũng theo thông lệ
quốc tế thì cần có các quy định cụ thể để có thể kiểm tra, đánh giá và
giám sát hoạt động các Trung tâm định kỳ, thường xuyên và liên tục. Vì vậy, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư 13/2023/TT-BGDĐT quy
định việc giám sát, đánh giá tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục đại
học và cao đẳng sư phạm, bắt đầu từ năm 2024 Bộ sẽ triển khai kiểm tra,
giám sát dựa trên văn bản pháp quy này và yêu cầu các Trung tâm kiểm
định phải tuân thủ theo các quy định của Thông tư. GS.TS. Huỳnh Văn Chương - Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ Giáo dục và Đào tạo) Đồng thời, nhằm nâng cao chất lượng, năng lực và các tiêu chuẩn cao hơn
đối với một kiểm định viên và để có căn cứ tổ chức các đợt sát hạch cấp
thẻ kiểm định viên Bộ đã ban hành Thông tư 14/2022/TT-BGDĐT quy định về
kiểm định viên giáo dục đại học và cao đẳng sư phạm. Vào cuối năm 2023,
Bộ đã tổ chức lại đợt sát hạch để cấp thẻ kiểm định viên sau nhiều năm
tạm dừng để hoàn thiện văn bản pháp luật. Hai Thông tư này được các
chuyên gia và các cơ sở giáo dục đại học đánh giá cao và cũng khá kịp
thời cho giai đoạn hiện nay để tăng cường quản lý nhà nước về công tác
bảo đảm và kiểm định chất lượng giáo dục đại học. PV: Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư về chuẩn chương
trình đào tạo và mới đây vừa ban hành Thông tư về Chuẩn cơ sở giáo dục
đại học. Thưa Cục trưởng, giai đoạn tới, đặc biệt là năm 2024, Cục Quản
lý chất lượng sẽ tập trung tham mưu cho lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo
sửa đổi, bổ sung những văn bản pháp lý nào về kiểm định cơ sở đào tạo
cũng như chương trình đào tạo để từng bước đạt mục tiêu nêu tại Quyết
định số 78? Giáo sư Huỳnh Văn Chương: Trước tiên, về việc triển khai Quyết
định 78 năm 2022 của Thủ tướng Chính phủ, Cục Quản lý chất lượng đang
tham mưu để Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành kế hoạch triển
khai giai đoạn 1 (từ nay đến hết năm 2025). Hoàn thành giai đoạn 1 thì
sẽ tổ chức sơ kết đánh giá để có các kế hoạch, chính sách thúc đẩy phù
hợp cho công tác bảo đảm và kiểm định chất lượng khi triển khai trong
giai đoạn 2026-2030. Phải nói công tác bảo đảm và kiểm định chất lượng giáo dục đại học ở
Việt Nam tuy đã trải qua gần 20 năm nhưng vẫn còn rất mới và thực chất
bắt đầu công tác kiểm định và công nhận chỉ hoạt động đúng vai trò chưa
tròn 10 năm qua từ khi có Luật Giáo dục đại học nên cần vừa thực
hiện vừa kiên trì nghiên cứu để hoàn thiện chính sách và các điều kiện
để dần phù hợp với kiểm định chuẩn quốc tế nhưng không xa rời thực tiễn
giáo dục đại học Việt Nam từng giai đoạn phát triển. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu mà Thủ tướng Chính phủ đặt ra ở Quyết
định 78 thì đòi hỏi các cơ sở giáo dục đại học và các Trung tâm kiểm
định chất lượng giáo dục cần tập trung thúc đẩy hoàn thiện hệ thống bảo
đảm chất lượng bên trong (IQA) là ưu tiên số 1, hình thành bền vững văn
hóa chất lượng sâu rộng, giai đoạn này không chỉ dừng lại ở nhận thức mà
cần có các hành động cụ thể của mỗi bên liên quan cho công tác bảo đảm
chất lượng nội tại bên trong mỗi cơ sở giáo dục đại học.
Năm 2024 và năm 2025, Cục Quản lý chất lượng sẽ tiến hành rà soát để
từng bước thống nhất hệ thống văn bản quy định và hướng dẫn về công tác
kiểm định chất lượng giáo dục đại học trong đó hướng đến phù hợp với
chuẩn khu vực và quốc tế và khắc phục dần những bất cập theo thời gian
khi triển khai công tác kiểm định.
Cụ thể, đối với kiểm định chất lượng chương trình đào tạo đại học:
Cục Quản lý chất lượng tham mưu sửa đổi: Thông tư 04/2016/TT-BGDĐT;
Thông tư 38/2013/TT-BGDĐT và Thông tư 39/2020/TT-BGDĐT liên quan về kiểm
định chất lượng chương trình đào tạo các cơ sở giáo dục đại học và cao
đẳng sư phạm để thống nhất và phù hợp với các chuẩn mới bổ sung của khu
vực AUN-QA và điều kiện thực tế đại học Việt Nam hiện nay, đồng thời có
tích hợp chuẩn chương trình đào tạo theo Thông tư 17/2021/TT-BGDĐT lồng
ghép vào các tiêu chuẩn, tiêu chí, tích hợp các hình thức đào tạo chính
quy, thường xuyên, từ xa trên 1 chương trình chuẩn của mỗi trình độ như
Luật Giáo dục đại học đã quy định, dự kiến được ban hành trong năm 2024.
Còn đối với kiểm định chất lượng cơ sở đào tạo đại học: Cục đang
chuẩn bị các hội thảo lắng nghe thêm các bên liên quan để đảm bảo tính
khoa học, thực tiễn, đồng thời tham chiếu thêm chuẩn kiểm định chất
lượng cơ sở giáo dục đại học của khu vực và thế giới, nhất là chuẩn của
AUN-QA vừa ban hành phiên mới để sửa đổi, bổ sung vào Thông tư
12/2017/TT-BGDÐT, trong đó lưu ý tích hợp thêm Thông tư chuẩn cơ sở giáo
dục đại học mà Bộ vừa ban hành để đồng bộ hoá, thử nghiệm và có thể ban
hành vào năm 2025. PV: Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục trong
năm 2024 là “tăng cường chuyển đổi số”. Xin hỏi, Cục sẽ đẩy mạnh các
giải pháp chuyển đổi số như thế nào? Giáo sư Huỳnh Văn Chương: Năm 2024, Cục Quản lý chất lượng sẽ
tham mưu cho ngành tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, ứng dụng công
nghệ thông tin trong theo dõi, thống kê công tác bảo đảm và kiểm định
chất lượng giáo dục bao gồm cả các cơ sở giáo dục đại học, các Trung tâm
kiểm định chất lượng giáo dục và số liệu quản lý chung về bảo đảm và
kiểm định chất lượng từ Cục Quản lý chất lượng để dần đồng bộ hóa qua hệ
thống phần mềm bảo đảm và kiểm định chất lượng giáo dục, tích hợp và có
thể liên thông vào hệ thống cơ sở dữ liệu chung của Bộ Giáo dục và Đào
tạo phục vụ nhiều mục đích.
Đồng thời, Cục cũng đang tập trung xây dựng và hoàn thiện hệ thống
phần mềm, hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu phục vụ công tác tham mưu, số
hóa văn bản, kết nối cơ sở dữ liệu tiện ích phục vụ thuận lợi hơn nữa
các dịch vụ công, hướng đến người dân, thuận lợi cho các thống kê, báo
cáo, đánh giá và tham mưu ban hành chính sách. PV: Để Trung tâm kiểm định chất lượng giáo dục thực sự là cánh tay
nối dài của ngành trong việc nâng cao chất lượng thì các Trung tâm cần
tập trung vào những nhiệm vụ nào, thưa Cục trưởng? Giáo sư Huỳnh Văn Chương: Kiểm định chủ yếu để khuyến nghị cải
tiến chất lượng liên tục và chu kỳ sau phải cải tiến tốt hơn chu kỳ
kiểm định trước trên cơ sở các số liệu thực được đánh giá cho cả chu kỳ,
liên tục.
Ví dụ, hai cơ sở giáo dục đại học đều được đánh giá đạt nhưng mức
đánh giá là khác nhau và các khuyến nghị cũng khác nhau nên việc đưa ra
nhận định, các khuyến nghị cho một đợt đánh giá là rất quan trọng đối
với mỗi chương trình và cơ sở đào tạo đại học.
Vì vậy, trước tiên, các Trung tâm cần phát triển đội ngũ chuyên gia
chuyên nghiệp (các kiểm định viên) không chỉ sử dụng thành thục bộ công
cụ kiểm định trong nước để ra các quyết định chính xác, có các khuyến
nghị hữu ích giúp nhà trường khắc phục hạn chế, cải tiến chất lượng hiệu
quả thực chất mà còn hướng đến tầm nhìn và sứ mạng cao hơn đó là có
được những chuyên gia - kiểm định viên có thể tham gia đào tạo được kiểm
định viên vừa trong nước, vừa đẳng cấp khu vực và có khả năng hội nhập
quốc tế về bảo đảm và kiểm định chất lượng giáo dục; mang được tiếng nói
về bảo đảm và kiểm định chất lượng giáo dục ra khu vực và thế giới để
đẩy mạnh hội nhập, công nhận chất lượng giáo dục đại học lẫn nhau.
Cùng với đó, các Trung tâm cần tập trung phát triển các bộ công cụ
để cung cấp dịch vụ tư vấn, đào tạo bồi dưỡng cho cơ sở giáo dục đại học
để xây dựng hệ thống bảo đảm chất lượng bên trong bền vững, bảo đảm các
nguyên tắc của hoạt động kiểm định theo quy định pháp luật; Ưu tiên
công tác chuyển đổi số và ứng dụng mạnh sự tiện ích của công nghệ thông
tin trong công tác đánh giá ngoài nói riêng và nhiều khâu trong công tác
bảo đảm và kiểm định chất lượng giáo dục; Và thực hiện đầy đủ và thường
xuyên việc khai báo cơ sở dữ liệu sau đánh giá lên hệ thống phần mềm
chung về bảo đảm và kiểm định chất lượng giáo dục của Bộ.
Việc tăng cường hợp tác quốc tế để bảo đảm chất lượng trong chính
các Trung tâm, tham gia đánh giá bằng các bộ tiêu chuẩn nước ngoài bởi
bên thứ ba để sớm đạt được sự công nhận của tổ chức bảo đảm chất lượng
khu vực và quốc tế cũng là vấn đề cần tập trung thực hiện.
Tóm lại, các Trung tâm phải cần là một tổ chức đúng nghĩa không vì
lợi nhuận góp phần cải tiến chất lượng cho giáo dục đại học Việt Nam và
giúp các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam đẩy nhanh việc hội nhập chuẩn
mực quốc tế. PV: Trân trọng cảm ơn Giáo sư Huỳnh Văn Chương. |